سنگ محک یک سنگ سیاه‌رنگ، متراکم و مقاوم است که از جنس سیلیس یا کوارتز بوده و به دلیل داشتن بافت زبر، برای تشخیص عیار فلزات گران‌بها، به‌ویژه طلا، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سنگ به‌گونه‌ای طراحی شده که هنگام کشیدن طلا روی آن، ردی از فلز باقی می‌ماند که امکان آزمایش و مقایسه آن با نمونه‌های استاندارد را فراهم می‌کند.
روش استفاده برای تشخیص عیار طلا
برای تعیین عیار طلا با استفاده از سنگ محک، مراحل زیر انجام می‌شود:
۱. کشیدن طلا روی سنگ محک
قطعه طلا را چند بار روی سنگ محک می‌کشند تا ردی از آن روی سطح سنگ باقی بماند. این خط باید واضح و پیوسته باشد.
۲. استفاده از اسید مخصوص (تیزآب)
بر اساس عیار احتمالی طلا، مقداری اسید مخصوص که به آن تیزآب سلطانی گفته می‌شود، روی خط باقی‌مانده روی سنگ محک ریخته می‌شود. این اسیدها برای عیارهای مختلف (مانند ۱۸، ۲۱ یا ۲۴) موجود هستند.
۳. بررسی تغییر رنگ و واکنش اسید
- اگر خط طلا بر اثر تماس با اسید محو شود، یعنی عیار آن کمتر از اسید موردنظر است.
- اگر خط باقی بماند، یعنی طلا همان عیار مورد انتظار را دارد.
- در صورتی که رنگ خط کمی تغییر کند ولی محو نشود، یعنی عیار طلا کمی کمتر از مقدار اسید موردنظر است.
دقت روش سنگ محک
این روش به‌طور کلی دقت خوبی دارد اما صددرصد دقیق نیست، زیرا عوامل مختلفی مانند ناخالصی‌های موجود در طلا، میزان سایش و نوع آلیاژ می‌توانند بر نتیجه تأثیر بگذارند. به همین دلیل، برای بررسی دقیق‌تر، روش‌های آزمایشگاهی مانند دستگاه XRF (فلورسانس اشعه ایکس) نیز به کار گرفته می‌شود.
مزایا
✅ سریع و آسان: این روش در مدت کوتاهی نتیجه را مشخص می‌کند.
✅ کم‌هزینه: نیازی به تجهیزات پیچیده و گران‌قیمت ندارد.
✅ قابل حمل: سنگ محک سبک و کوچک بوده و می‌توان از آن در هر مکانی استفاده کرد.
معایب و محدودیت‌ها
❌ دقت پایین‌تر نسبت به روش‌های مدرن: این روش حدودی است و ممکن است عیار را با اختلاف جزئی مشخص کند.
❌ نیاز به تجربه: تشخیص عیار صحیح نیاز به مهارت و آشنایی با تغییر رنگ‌ها دارد.
❌ احتمال آسیب به طلا: تماس مداوم با اسید ممکن است باعث خوردگی جزئی در قطعات طلا شود.
جمع‌بندی
سنگ محک یکی از قدیمی‌ترین و رایج‌ترین ابزارهای تشخیص عیار طلا است که با استفاده از آن می‌توان به‌صورت تقریبی میزان خلوص طلا را مشخص کرد. این روش به دلیل سادگی، سرعت و هزینه پایین، همچنان در بسیاری از طلافروشی‌ها و کارگاه‌های طلاسازی کاربرد دارد. بااین‌حال، برای تشخیص دقیق‌تر عیار طلا، روش‌های پیشرفته‌تری مانند XRF و آنالیز شیمیایی توصیه می‌شود.
اگر به خرید و فروش طلا علاقه دارید یا در این حوزه فعالیت می‌کنید، آشنایی با سنگ محک و روش استفاده از آن می‌تواند برای شما مفید باشد.
بدون نظر